Ukryci bohaterowie
Niezwykle ważną rolę diagnosty w procesie leczenia obrazuje fakt, że wykonywane przez nich badania są niezbędne do zdiagnozowania wielu chorób.
zdjęcie: canstockphoto.pl
2021-10-07
O tym, jak ważna jest rola diagnosty laboratoryjnego w procesie leczenia i profilaktyki medycznej świadczy fakt, że około 70% decyzji lekarskich zależy od ich pracy, a więc wyników badań diagnostycznych. Dzięki badaniom można dostrzec pierwsze oznaki istnienia choroby lub powikłań leczenia, co ma ogromne znaczenie dla pacjenta. Im wcześniej wykryte zagrożenie, tym większa szansa na jego wyeliminowanie. Badania diagnostyczne bez wątpienia są więc jednym z podstawowych „narzędzi” profilaktyki zdrowotnej. Są także niezbędne do postawienia skutecznej diagnozy, wyboru właściwej terapii i oceny efektów leczenia.
Kim jest diagnosta?
W wyniku bardzo dynamicznego rozwoju medycyny doszło również do rozwoju wielu zawodów medycznych. Jednym z nich jest zawód diagnosty laboratoryjnego. Osoba pracująca na tym stanowisku jest współodpowiedzialna za ustalanie diagnozy oraz terapii pacjentów, a także za dalsze monitorowanie stosowanego leczenia. Ponieważ jakikolwiek błąd w pracy diagnosty może skutkować zagrożeniem zdrowia bądź życia pacjenta, zawód diagnosty laboratoryjnego (analityka medycznego) jest zawodem regulowanym, uznawanym jednocześnie za zawód zaufania publicznego. Przez zawód regulowany rozumiemy zawód, który może być wykonywany jedynie przez osoby z odpowiednim zezwoleniem (prawem) do jego wykonywania. Natomiast zawód zaufania publicznego to w myśl definicji zawód, którego wykonywanie wiąże się z obsługą osobistych potrzeb ludzkich. Oznacza to, że osoby pracujące w takim zawodzie (np. lekarz, prawnik) otrzymują i przechowują informacje dotyczące życia osobistego, powierzone sekrety i poufne dane innych osób. Ponadto wykonywanie zawodu zaufania publicznego jest związane z przestrzeganiem określonych zasad etyki zawodowej i uzyskiwaniem odpowiednio wysokich kwalifikacji.
Diagnostyka laboratoryjna jako obszerna dziedzina medycyny, poprzez ciągły rozwój została podzielona na określone poddziedziny, dzięki którym wyodrębniono 13 specjalizacji. Należą do nich m.in: laboratoryjna diagnostyka medyczna, laboratoryjna genetyka medyczna, cytomorfologia medyczna, laboratoryjna hematologia medyczna, parazytologia medyczna, laboratoryjna toksykologia medyczna, epidemiologia czy diagnostyka sądowa.
Absolwent analityki medycznej lub medycyny laboratoryjnej zostaje diagnostą laboratoryjnym przez uzyskanie prawa wykonywania zawodu, nadanego przez Krajową Izbę Diagnostów Laboratoryjnych. Po zdobyciu odpowiedniego doświadczenia (przynajmniej 2 lata pracy) diagnosta laboratoryjny może rozpocząć specjalizację. W czasie specjalizacji odbywa kursy i staże, które umożliwiają mu przystąpienie do egzaminu specjalizacyjnego, nadającego tytuł specjalisty w danej dziedzinie diagnostyki laboratoryjnej.
Trzeba podkreślić, że uchwalenie w 2001 roku ustawy o diagnostyce laboratoryjnej i wydzielenie nowego samodzielnego zawodu medycznego miało istotne znaczenie dla systemu ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pacjentów. Ustalono w ten sposób zasady dostępu do wykonywania zawodu diagnosty laboratoryjnego, standardy pracy, a także określono obowiązki i prawa diagnostów.
W cieniu lekarzy
Diagnosta laboratoryjny lub analityk medyczny często stoi w cieniu lekarza, choć jego praca jest niezwykle ważna i odpowiedzialna. Obecnie kładzie się duży nacisk na konieczność współpracy diagnostów z lekarzami w opiece nad pacjentem. Wiedza i olbrzymie doświadczenie diagnostów laboratoryjnych powinny być w pełni wykorzystywane we wspólnym działaniu całego zespołu medycznego w procesie diagnozowania i leczenia chorego. Współpraca tych dwóch zawodów jest niezbędna dla prawidłowej opieki medycznej i bezpieczeństwa pacjenta. Czy jednak ma to miejsce w rzeczywistości? Niestety okazuje się, że często diagnosta i jego praca są niedoceniani przez środowisko lekarskie. Niektórzy lekarze w odniesieniu do diagnostów i analityków nadal używają określenia „laborant”, nie mając świadomości, jak rozległą i specjalistyczną wiedzę posiadają.
Warto przypomnieć, że diagnosta wykonując badania materiału biologicznego, bierze istotny udział we wszystkich etapach opieki medycznej. Diagności są odpowiedzialni nie tylko za wykonywanie badań, ale także za czuwanie nad ich jakością, aby i pacjent i lekarz mogli zawierzyć otrzymywanym wynikom. Wymaga to wielu lat nauki i pracy, połączenia wiedzy teoretycznej i praktycznej, obrazu klinicznego pacjenta z wynikami itd. W zależności od dziedziny diagnostyki potrzebne są różne umiejętności, jak chociażby zdolność oceny mikroskopowej preparatów krwi obwodowej, płynów z jam ciała oraz obsługi technologicznie zaawansowanych sprzętów. Dzięki ich pracy udaje się uratować życie wielu pacjentów i wykryć poważne choroby na etapie umożliwiającym ich leczenie w skuteczny sposób. Często nazywa się ich cichymi i ukrytymi bohaterami, którzy w swoich pracowniach dostarczają lekarzom ważne dane. Niezwykle ważną rolę diagnosty w procesie leczenia obrazuje fakt, że wykonywane przez nich badania są niezbędne do zdiagnozowania wielu chorób. Są to m.in.: gruźlica, sepsa, borelioza, malaria, toksoplazmoza, białaczka czy zakażenia wirusami. W obecnym czasie pandemii koronawirusa rola diagnostów laboratoryjnych wykonujących testy na jego obecność jest nie do przecenienia.
Doceńmy!
Każdy z nas choć raz w życiu korzystał z pracy diagnostów laboratoryjnych, np. oddając krew i mocz do analizy. Dobrze wiemy, jak ważne było wówczas szybkie otrzymanie wyniku z laboratorium. Bądźmy więc wdzięczni za ich pracę, często ukrytą przed światem. Doceńmy ich wiedzę, fachowość i skrupulatność.
Dzień Diagnosty Laboratoryjnego przypada 27 maja, co jest upamiętnieniem przełomowego odkrycia z 1961 roku. Wtedy to o godzinie 3.00 nad ranem Heinrich J. Matthaei i Marshall Warren Nirenberg rozwikłali tajemnicę kodu genetycznego, co ogromnie wpłynęło na późniejsze dokonania z dziedziny genetyki i biotechnologii. Przedstawiciele tego zawodu uznali, że to najlepsza data, by przypomnieć jak ważna jest ich praca.
Zobacz całą zawartość numeru ►
