Różowa armia
Różowa wstążka to znany na całym świecie symbol kojarzony z walką z rakiem piersi oraz profilaktyką, a także szeroko pojętą edukacją społeczeństwa. Różowa wstążka stała się znakiem rozpoznawczym zarówno tych kobiet, które wygrały już walkę z rakiem piersi, jak i tych, które są w trakcie leczenia. Różową armię na całym świecie zasilają zatem miliony kobiet.
zdjęcie: www.canstockphoto.pl
2019-09-30
Zanim rak piersi przestał być tematem tabu, kobiety dotknięte chorobą, często przeżywały ją w milczeniu z obawy przed stygmatyzacją, a nawet wykluczeniem społecznym. Obecnie można zauważyć, że temat raka piersi został w pewnym zakresie oswojony, a tym samym zmieniła się sytuacja kobiet chorych, które coraz rzadziej obawiają się mówić o swoich dolegliwościach w najbliższym otoczeniu i odważnie podejmują walkę z chorobą.
Kto może zachorować?
Rak piersi jest jedną z najczęściej rozpoznawanych chorób nowotworowych. Jest także jednym z nowotworów najlepiej poznanych – w zakresie występowania i profilaktyki, a równocześnie nowotworem, dla którego dostępne są liczne sposoby leczenia, umożliwiające całkowity powrót do zdrowia lub jego poprawę. W Polsce rak piersi rozpoznawany jest głównie u kobiet w wieku 50- 69 lat. Rośnie jednak liczba przypadków diagnozowanych u kobiet młodszych. U kobiet w wieku 20-49 lat zachorowalność na raka piersi wzrosła prawie dwukrotnie w ciągu ostatnich 30 lat. Oznacza to, że rak piersi coraz częściej dotyka kobiet w pełni aktywnych w życiu zawodowym, rodzinnym i społecznym. Jednocześnie liczba zgonów z powodu raka piersi utrzymuje się na tym samym poziomie, zatem w Polsce jest coraz więcej kobiet, które żyją z tą chorobą.
Ze względu na rosnącą liczbę zachorowań oraz coraz młodszy wiek chorych, problem raka piersi staje się społecznym i ekonomicznym, wpływającym negatywnie nie tylko na życie konkretnych chorych i ich rodzin, ale również w szerszym ujęciu – na ekonomikę ochrony zdrowia i inne zjawiska gospodarcze.
Przyczyny rozwoju raka piersi nie są jeszcze do końca poznane, ale na podstawie prowadzonych badań udało się już określić wiele czynników zwiększających prawdopodobieństwo rozwoju tego nowotworu, co pozwala oceniać ryzyko jego wystąpienia u poszczególnych osób. Należy pamiętać, że kwalifikacja do grupy wysokiego ryzyka nie oznacza automatycznie pewności zachorowania na raka piersi, ale stanowi powód do podjęcia wzmożonych działań profilaktycznych, obejmujących także eliminację lub zmianę niekorzystnych zachowań związanych ze stylem życia. Podobnie, brak czynników ryzyka zachorowania na raka piersi nie jest gwarancją niewystąpienia tej choroby.
Do najważniejszych czynników ryzyka zachorowania na raka piersi zaliczane są: wiek, dziedziczność (przypadki wystąpienia tego nowotworu w rodzinie), niektóre zmiany rozrostowe uważane za łagodne, przebyty nowotwór piersi, wiek w momencie wystąpienia pierwszej i ostatniej miesiączki, późne macierzyństwo i bezdzietność, stosowanie antykoncepcji i hormonalnej terapii zastępczej, brak aktywności fizycznej, spożywanie alkoholu, otyłość, zwłaszcza w wieku pomenopauzalnym, dieta bogata w tłuszcze nasycone, kontakt z czynnikami rakotwórczymi tj. promieniowaniem jonizującym i polem magnetycznym. Rak piersi charakteryzuje się dziedziczną predyspozycją do zachorowania, a najwyższa predyspozycja do zachorowania wiąże się z występowaniem mutacji w genach BRCA1 i BRCA2. Dziedziczne podłoże raka piersi, będącego efektem tych mutacji, dotyczy kilku procent chorych, ale w przypadku wystąpienia mutacji w tych genach, prawdopodobieństwo zachorowania na raka piersi wynosić może nawet 80%.
Objawy i rodzaje raka piersi
Objawem raka piersi jest guz różniący się od otaczających go tkanek lub nieostro odgraniczone zgrubienie nieobecne w drugiej piersi. Rak piersi może powodować zmianę kształtu lub powiększenie się sutka. Zaawansowanym zmianom nowotworowym mogą towarzyszyć zmiany w wyglądzie piersi. U części pacjentek chorych na raka piersi stwierdza się powiększenie pachowych węzłów chłonnych po tej samej stronie, co guz. Objawem większego zaawansowania raka jest obecność przerzutów w węzłach chłonnych w okolicach obojczyków. Zajęciu węzłów chłonnych może towarzyszyć obrzęk chłonny ręki. W najbardziej zaawansowanym stadium raka piersi, tzw. stadium uogólnionym (rozsianym) mogą występować objawy związane z rozprzestrzenianiem się komórek nowotworowych z pierwotnego guza w piersi na inne, odległe narządy, w których tworzą się przerzuty. Objawy przerzutów zależą od ich lokalizacji i mogą to być np. bóle kostne (przerzuty do kości), silne bóle i zawroty głowy (przerzuty do mózgu) czy brak apetytu lub ból brzucha (przerzuty do wątroby).
Klasyfikacja raka piersi wprowadzona przez Światową Organizację Zdrowia dzieli zasadniczo nowotwory piersi na raki przedinwazyjne (nienaciekające na sąsiadujące tkanki) oraz inwazyjne (naciekające na sąsiednie tkanki). Rak piersi wykryty w stadium przedinwazyjnym jest chorobą praktycznie całkowicie wyleczalną. Rokowania w przypadku raków naciekających zależą od ich typu oraz stopnia zaawansowania. Do oceny stopnia zaawansowania raka piersi stosuje się klasyfikację kliniczną TNM, która umożliwia wyodrębnienie 5 stopni zaawansowania, zależnych od wielkości guza, przerzutów do węzłów chłonnych pachowych i obecności przerzutów odległych:
• Stopień zerowy rozpoznawany jest w przypadku bardzo wczesnej postaci nowotworu piersi, do której kwalifikowane są raki nienaciekające (przedinwazyjne). W tym stadium choroba jest praktycznie całkowicie wyleczalna, a zastosowana terapia ma na celu uzyskanie miejscowego wyleczenia oraz zapobiegnięcie wystąpienia raka inwazyjnego.
• Rak piersi w stopniu I oraz II oznacza inwazyjne stadium choroby, w której lokalizacja komórek nowotworowych jest nadal ograniczona do gruczołu piersiowego lub zaczęły się one rozprzestrzeniać do najbliższych pachowych węzłów chłonnych.
• Rak piersi w stopniu III nazywany jest miejscowo zaawansowanym i oznacza przerzuty nowotworu do węzłów chłonnych i/lub do okolicznych tkanek, bez obecności przerzutów do odległych narządów i węzłów chłonnych.
• Uogólniony (rozsiany) rak piersi jest najbardziej zaawansowaną postacią tego nowotworu (stopień IV) i oznacza obecność przerzutów odległych, np. w kościach, płucach, wątrobie lub w mózgu. Zaawansowany rak piersi to także stadium nawrotu choroby, za które uznajemy zarówno miejscową wznowę, jak i przerzuty w odległych narządach. Nawrót raka piersi następuje u około 20% chorych po wcześniejszym leczeniu radykalnym.
Słowo o profilaktyce
Wykrycie raka piersi w jak najwcześniejszym stadium rozwoju znacznie zwiększa odsetek wyleczeń i wpływa na obniżenie o około 25% wskaźnika umieralności. Wczesne wykrycie zmiany nowotworowej umożliwia także zastosowanie oszczędzającego zabiegu chirurgicznego z zachowaniem piersi. Niestety, długi okres bezobjawowego rozwoju nowotworów złośliwych oraz jeszcze wciąż niski poziom wiedzy onkologicznej w polskim społeczeństwie powodują, że wiele (wg niektórych źródeł nawet około 50%) przypadków raka piersi wykrywanych jest w stadium wysokiego zaawansowania, na skutek czego najczęściej wykonywanym leczniczo zabiegiem chirurgicznym jest amputacja piersi (mastektomia). Skuteczna walka z chorobą nowotworową opiera się zarówno na skutecznych środkach leczenia choroby (wyleczenie), jak i na działaniach zapobiegających wystąpieniu czy też umożliwiających wczesne jej wykrycie – profilaktyce.
Profilaktyka raka piersi polega na badaniach przesiewowych, czyli mających na celu wykrycie nowotworu, gdy nie ma jeszcze objawów choroby oraz na prowadzeniu działań w celu jak najwcześniejszego wykrycia nowotworu. Wcześnie wykryty rak piersi może być skutecznie leczony. Im mniejszy guz czy wykryta zmiana w piersi niewyczuwalna badaniem ręcznym, tym większe jest prawdopodobieństwo, że jest to rak o typie przedinwazyjnym. Także w przypadku, gdy zostanie wykryty rak inwazyjny, im jest on mniejszy, tym większe prawdopodobieństwo, że nie doszło jeszcze do przerzutów do węzłów chłonnych, a możliwości wyleczenia są większe.
W celu wczesnego wykrycia zmian w piersi stosuje się następujące badania: samobadanie piersi przez kobietę, badanie lekarskie przy każdej kontroli u lekarza rodzinnego i ginekologa, USG piersi, mammografię oraz udział w Programie Wczesnego Wykrywania Raka Piersi.
Akcje społeczne
Od lat prowadzonych jest w Polsce wiele akcji społecznych ukierunkowanych na wzrost świadomości i wczesną diagnostykę raka piersi, dzięki czemu przestaje być on tematem tabu, a wiedza o nim i wysokie prawdopodobieństwo jego wyleczenia przy wczesnym zdiagnozowaniu, stają się coraz bardziej powszechne. Do wzrostu świadomości o wpływie wczesnego wykrycia raka piersi na wysokie prawdopodobieństwo jego wyleczenia, przyczyniają się akcje medialne i inicjatywy społeczne oraz śmiałe publiczne deklaracje osób walczących z rakiem piersi. Rosnąca świadomość społeczna jest skutkiem edukacji prowadzonej od wielu lat przez szereg stowarzyszeń i fundacji na rzecz walki z rakiem. Wśród nich na pierwszym miejscu należy wymienić ruch Amazonek. Stowarzyszenia działające w ramach tego ruchu to jedne z najbardziej znanych organizacji pożytku publicznego, które wpływają na wzrost świadomości społecznej dotyczącej problemu raka piersi. Z punktu widzenia leczenia raka piersi ich rola wydaje się być nie do przecenienia. Stowarzyszenia Amazonek można z pewnością określić, jako pionierów budowania świadomości społecznej nie tylko o samej chorobie czy jej skutkach, ale przede wszystkim o tym, jak wygląda codzienne funkcjonowanie z tą chorobą. Ponadto Amazonki w czynny sposób edukują, jak można wcześnie wykrywać raka piersi, a także gdzie należy zgłosić się w celu uzyskania potrzebnej pomocy.
Działania te pokazują, że społecznie coraz bardziej oswajamy się z tematem raka piersi, mentalnie zamieniając obraz sterylnej sali szpitalnej i bólu na twarzy kobiety, na rzecz zrozumienia, że osoby chore potrzebują fachowej pomocy i ludzkiego wsparcia.
Zobacz całą zawartość numeru ►
