Różowa armia

Różowa wstążka to znany na całym świecie symbol kojarzony z walką z rakiem piersi oraz profilaktyką, a także szeroko pojętą edukacją społeczeństwa. Różowa wstążka stała się znakiem rozpoznawczym zarówno tych kobiet, które wygrały już walkę z rakiem piersi, jak i tych, które są w trakcie leczenia. Różową armię na całym świecie zasilają zatem miliony kobiet.

zdjęcie: www.canstockphoto.pl

2019-09-30

Zanim rak piersi przestał być te­matem tabu, kobiety dotknięte chorobą, często przeżywały ją w milczeniu z obawy przed stygmatyza­cją, a nawet wykluczeniem społecznym. Obecnie można zauważyć, że temat raka piersi został w pewnym zakresie oswojony, a tym samym zmieniła się sytuacja kobiet chorych, które coraz rzadziej obawiają się mówić o swoich dolegliwościach w najbliższym otoczeniu i odważnie podejmują walkę z chorobą.

Kto może zachorować?

Rak piersi jest jedną z najczęściej rozpoznawanych chorób nowotworo­wych. Jest także jednym z nowotworów najlepiej poznanych – w zakresie wystę­powania i profilaktyki, a równocześnie nowotworem, dla którego dostępne są liczne sposoby leczenia, umożliwiające całkowity powrót do zdrowia lub jego poprawę. W Polsce rak piersi rozpozna­wany jest głównie u kobiet w wieku 50- 69 lat. Rośnie jednak liczba przypadków diagnozowanych u kobiet młodszych. U kobiet w wieku 20-49 lat zachoro­walność na raka piersi wzrosła prawie dwukrotnie w ciągu ostatnich 30 lat. Oznacza to, że rak piersi coraz częściej dotyka kobiet w pełni aktywnych w życiu zawodowym, rodzinnym i społecznym. Jednocześnie liczba zgonów z powodu raka piersi utrzymuje się na tym samym poziomie, zatem w Polsce jest coraz więcej kobiet, które żyją z tą chorobą.

Ze względu na rosnącą liczbę za­chorowań oraz coraz młodszy wiek chorych, problem raka piersi staje się społecznym i ekonomicz­nym, wpływającym negatywnie nie tyl­ko na życie konkretnych chorych i ich rodzin, ale również w szerszym ujęciu – na ekonomikę ochrony zdrowia i inne zjawiska gospodarcze.

Przyczyny rozwoju raka piersi nie są jeszcze do końca poznane, ale na pod­stawie prowadzonych badań udało się już określić wiele czynników zwiększa­jących prawdopodobieństwo rozwoju tego nowotworu, co pozwala oceniać ryzyko jego wystąpienia u poszczegól­nych osób. Należy pamiętać, że kwali­fikacja do grupy wysokiego ryzyka nie oznacza automatycznie pewno­ści zachorowania na raka piersi, ale stanowi powód do podjęcia wzmożonych działań profilak­tycznych, obejmujących także eliminację lub zmianę nieko­rzystnych zachowań związanych ze stylem życia. Podobnie, brak czynników ryzyka zachorowania na raka piersi nie jest gwarancją niewystąpienia tej choroby.

Do najważniejszych czynników ryzy­ka zachorowania na raka piersi zaliczane są: wiek, dziedziczność (przypadki wy­stąpienia tego nowotworu w rodzinie), niektóre zmiany rozrostowe uważane za łagodne, przebyty nowotwór piersi, wiek w momencie wystąpienia pierw­szej i ostatniej miesiączki, późne ma­cierzyństwo i bezdzietność, stosowanie antykoncepcji i hormonalnej terapii zastępczej, brak aktywności fizycznej, spożywanie alkoholu, otyłość, zwłasz­cza w wieku pomenopauzalnym, dieta bogata w tłuszcze nasycone, kontakt z czynnikami rakotwórczymi tj. pro­mieniowaniem jonizującym i polem magnetycznym. Rak piersi charakte­ryzuje się dziedziczną predyspozycją do zachorowania, a najwyższa pre­dyspozycja do zachorowania wiąże się z występowaniem mutacji w genach BRCA1 i BRCA2. Dziedziczne podło­że raka piersi, będącego efektem tych mutacji, dotyczy kilku procent chorych, ale w przypadku wystąpienia mutacji w tych genach, prawdopodobieństwo zachorowania na raka piersi wynosić może nawet 80%.

Objawy i rodzaje raka piersi

Objawem raka piersi jest guz różniący się od otaczających go tkanek lub nieostro odgra­niczone zgrubienie nieobecne w drugiej piersi. Rak piersi może powodować zmianę kształtu lub powiększenie się sutka. Zaawansowa­nym zmianom nowotworowym mogą towarzyszyć zmiany w wyglądzie piersi. U części pacjentek chorych na raka piersi stwierdza się powiększenie pachowych węzłów chłonnych po tej samej stronie, co guz. Objawem większego zaawan­sowania raka jest obecność przerzu­tów w węzłach chłonnych w okolicach obojczyków. Zajęciu węzłów chłonnych może towarzyszyć obrzęk chłonny ręki. W najbardziej zaawansowanym stadium raka piersi, tzw. stadium uogólnionym (rozsianym) mogą występować objawy związane z rozprzestrzenianiem się ko­mórek nowotworowych z pierwotnego guza w piersi na inne, odległe narządy, w których tworzą się przerzuty. Obja­wy przerzutów zależą od ich lokalizacji i mogą to być np. bóle kostne (przerzuty do kości), silne bóle i zawroty głowy (przerzuty do mózgu) czy brak apetytu lub ból brzucha (przerzuty do wątroby).

Klasyfikacja raka piersi wprowadzo­na przez Światową Organizację Zdro­wia dzieli zasadniczo nowotwory piersi na raki przedinwazyjne (nienaciekające na sąsiadujące tkanki) oraz inwazyjne (naciekające na sąsiednie tkanki). Rak piersi wykryty w stadium przedinwa­zyjnym jest chorobą praktycznie całko­wicie wyleczalną. Rokowania w przy­padku raków naciekających zależą od ich typu oraz stopnia zaawansowania. Do oceny stopnia zaawansowania raka piersi stosuje się klasyfikację kliniczną TNM, która umożliwia wyodrębnienie 5 stopni zaawansowania, zależnych od wielkości guza, przerzutów do węzłów chłonnych pachowych i obecności prze­rzutów odległych:

• Stopień zerowy rozpoznawany jest w przypadku bardzo wczesnej postaci nowotworu piersi, do której kwalifiko­wane są raki nienaciekające (przedin­wazyjne). W tym stadium choroba jest praktycznie całkowicie wyleczalna, a za­stosowana terapia ma na celu uzyskanie miejscowego wyleczenia oraz zapobie­gnięcie wystąpienia raka inwazyjnego.

• Rak piersi w stopniu I oraz II ozna­cza inwazyjne stadium choroby, w której lokalizacja komórek nowotworowych jest nadal ograniczona do gruczołu pier­siowego lub zaczęły się one rozprze­strzeniać do najbliższych pachowych węzłów chłonnych.

• Rak piersi w stopniu III nazywany jest miejscowo zaawansowanym i ozna­cza przerzuty nowotworu do węzłów chłonnych i/lub do okolicznych tkanek, bez obecności przerzutów do odległych narządów i węzłów chłonnych.

• Uogólniony (rozsiany) rak piersi jest najbardziej zaawansowaną postacią tego nowotworu (stopień IV) i ozna­cza obecność przerzutów odległych, np. w kościach, płucach, wątrobie lub w mózgu. Zaawansowany rak piersi to także stadium nawrotu choroby, za które uznajemy zarówno miejscową wznowę, jak i przerzuty w odległych narządach. Nawrót raka piersi następuje u około 20% chorych po wcześniejszym leczeniu radykalnym.

Słowo o profilaktyce

Wykrycie raka piersi w jak najwcze­śniejszym stadium rozwoju znacznie zwiększa odsetek wyleczeń i wpływa na obniżenie o około 25% wskaźnika umieralności. Wczesne wykrycie zmia­ny nowotworowej umożliwia także za­stosowanie oszczędzającego zabiegu chirurgicznego z zachowaniem piersi. Niestety, długi okres bezobjawowego rozwoju nowotworów złośliwych oraz jeszcze wciąż niski poziom wiedzy on­kologicznej w polskim społeczeństwie powodują, że wiele (wg niektórych źródeł nawet około 50%) przypadków raka piersi wykrywanych jest w stadium wysokiego zaawansowania, na skutek czego najczęściej wykonywanym lecz­niczo zabiegiem chirurgicznym jest am­putacja piersi (mastektomia). Skuteczna walka z chorobą nowotworową opiera się zarówno na skutecznych środkach leczenia choroby (wyleczenie), jak i na działaniach zapobiegających wystąpie­niu czy też umożliwiających wczesne jej wykrycie – profilaktyce.

Profilaktyka raka piersi polega na badaniach przesiewowych, czyli ma­jących na celu wykrycie nowotworu, gdy nie ma jeszcze objawów choroby oraz na prowadzeniu działań w celu jak najwcześniejszego wykrycia nowotwo­ru. Wcześnie wykryty rak piersi może być skutecznie leczony. Im mniejszy guz czy wykryta zmiana w piersi nie­wyczuwalna badaniem ręcznym, tym większe jest prawdopodobieństwo, że jest to rak o typie przedinwazyjnym. Także w przypadku, gdy zostanie wy­kryty rak inwazyjny, im jest on mniejszy, tym większe prawdopodobieństwo, że nie doszło jeszcze do przerzutów do węzłów chłonnych, a możliwości wy­leczenia są większe.

W celu wczesnego wykrycia zmian w piersi stosuje się następujące bada­nia: samobadanie piersi przez kobietę, badanie lekarskie przy każdej kontro­li u lekarza rodzinnego i ginekologa, USG piersi, mammografię oraz udział w Programie Wczesnego Wykrywania Raka Piersi.

Akcje społeczne

Od lat prowadzonych jest w Polsce wiele akcji społecznych ukierunkowa­nych na wzrost świadomości i wczesną diagnostykę raka piersi, dzięki czemu przestaje być on tematem tabu, a wie­dza o nim i wysokie prawdopodobień­stwo jego wyleczenia przy wczesnym zdiagnozowaniu, stają się coraz bardziej powszechne. Do wzrostu świadomości o wpływie wczesnego wykrycia raka piersi na wysokie prawdopodobień­stwo jego wyleczenia, przyczyniają się akcje medialne i inicjatywy społeczne oraz śmiałe publiczne deklaracje osób walczących z rakiem piersi. Rosnąca świadomość społeczna jest skutkiem edukacji prowadzonej od wielu lat przez szereg stowarzyszeń i fundacji na rzecz walki z rakiem. Wśród nich na pierw­szym miejscu należy wymienić ruch Amazonek. Stowarzyszenia działające w ramach tego ruchu to jedne z naj­bardziej znanych organizacji pożytku publicznego, które wpływają na wzrost świadomości społecznej dotyczącej pro­blemu raka piersi. Z punktu widzenia leczenia raka piersi ich rola wydaje się być nie do przecenienia. Stowarzyszenia Amazonek można z pewnością określić, jako pionierów budowania świadomości społecznej nie tylko o samej chorobie czy jej skutkach, ale przede wszystkim o tym, jak wygląda codzienne funkcjono­wanie z tą chorobą. Ponadto Amazonki w czynny sposób edukują, jak można wcześnie wykrywać raka piersi, a także gdzie należy zgłosić się w celu uzyskania potrzebnej pomocy.

Działania te pokazują, że społecznie coraz bardziej oswajamy się z tematem raka piersi, mentalnie zamieniając obraz sterylnej sali szpitalnej i bólu na twarzy kobiety, na rzecz zrozumienia, że oso­by chore potrzebują fachowej pomocy i ludzkiego wsparcia.
 


Zobacz całą zawartość numeru

Autorzy tekstów, Cogiel Renata Katarzyna, Miesięcznik, Numer archiwalny, 2019nr10, Z cyklu:, Z bliska

nd pn wt śr cz pt sb

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

Dzisiaj: 08.12.2024