Z kart historii Apostolstwa Chorych - cz. 4

zdjęcie: Archiwum Apostolstwa Chorych

2015-06-06

Jedna z najważniejszych dat w historii Apostolstwa Chorych to 12 sierpnia 1934 roku. Papież Pius XI erygował wówczas „po wsze czasy” powstałe w Holandii pobożne stowarzyszenie Apostolstwo Chorych.

Akt zatwierdzenia

Nawiązując do wcześniejszych próśb założyciela Apostolstwa Chorych w Holandii ks. Jakuba Willenborga, popartych przez biskupa diecezji Haarlem oraz do próśb kilkuset biskupów z całego świata, w dokumencie tym Ojciec Święty pisze między innymi: „Z łaskawością przychylamy się do tego pragnienia, i aby za łaską Bożą to pobożne stowarzyszenie mogło coraz więcej się rozwijać, po porozumieniu z Czcigodnymi Braćmi Naszymi Świętego Rzymskiego Kościoła Kardynałami Przełożonymi nad Świętą Kongregacją Soboru – przez ten oto List Apostolski – powagą Naszą i na wieczne czasy – to pobożne stowarzyszenie kanonicznie ustanowione w Bloemendaal w parafii Przenajświętszej Trójcy w diecezji Haarlemskiej – podnosimy do godności Prima Primaria i zatwierdzamy. Moderatorom obecnym i przyszłym tej Macierzystej Unii Apostolstwa Chorych wedle norm Kodeksu Prawa Kanonicznego nadajemy władzę przyjmowania (agregowania) wszystkich pobożnych stowarzyszeń, które pod tą samą nazwą i z tym samym celem gdziekolwiek na ziemi istnieją lub w przyszłości będą założone; będą mogli przypuszczać je do uczestnictwa w odpustach i łaskach duchownych, których Stolica Apostolska tejże Unii Macierzystej udzieliła lub udzieli w przyszłości, byleby te łaski mogły być innym udzielone. Postanawiamy i zarządzamy, ażeby ten List był zawsze trwały, ważny i skuteczny, ażeby osiągnął pełną i całkowitą skuteczność, ażeby w sposób najpełniejszy, teraz i na zawsze był podstawą i fundamentem tej Pobożnej Unii Apostolstwa Chorych przez nas podniesionej do stopnia Prima Primaria. Tak należy więc słusznie sądzić i tę rzecz określać. Nieskuteczne i próżne będzie odtąd wszystko, co by świadomie lub nieświadomie robiono przeciw tym postanowieniom od kogokolwiek by to pochodziło, od jakiejkolwiek powagi. Nieważne są wszelkie sprzeciwy. Dano w Castel Gandolfo obok Rzymu pod pierścieniem Rybaka, dnia 12 sierpnia 1934 roku, w trzynastym roku Naszego Pontyfikatu”.

Widzialny znak jedności

Ksiądz Jakub Willenborg natychmiast przesłał kopię tego dokumentu ks. Michałowi Rękasowi i pozostałym sekretarzom Apostolstwa Chorych w innych krajach. Nowinę tę w Polsce z wielką radością przyjęło już blisko 17 tysięcy członków Apostolstwa Chorych. Z tą chwilą dla Apostolstwa Chorych istniejącego dotąd na prawie biskupim zaczął się okres wzmożonej pracy apostolskiej, a chorzy próbowali zdobyć się na jeszcze większą ofiarność, by udowodnić, że posłannictwo apostolstwa poprzez chorobę i cierpienie ma głęboki sens. Po zatwierdzeniu Apostolstwa Chorych przez Stolicę Apostolską, metropolita lwowski ks. arcybiskup Bolesław Twardowski, zwrócił się do jego założyciela w Holandii ks. Jakuba Willenborga z prośbą o wyjaśnienie niektórych kwestii dotyczących organizacji Apostolstwa Chorych. Ksiądz Willenborg w oparciu o statut opracowany podczas pierwszego zjazdu sekretarzy Apostolstwa Chorych i wydany w Haarlem 23 października 1930 roku, zwłaszcza na podstawie pierwszego rozdziału – Unitas inter secretariatus („Jedność między sekretariatami”) – wyjaśnił: „Postanowiono, że nie będzie się tworzyć sekretariatów Apostolstwa w poszczególnych krajach bez porozumienia z Centralą w Holandii. Ponadto jedność Dzieła wymaga jedności sekretariatu w każdym kraju, chyba że w grę wchodzi wielojęzyczność kraju albo zbyt wielki jego obszar. Dlatego wszystkie diecezje danego kraju powinny uznać zamianowanego już sekretarza, a on ma uzyskać aprobatę biskupów ordynariuszy wszystkich diecezji”. Zgodnie z tym wyjaśnieniem ordynariusz lwowski zwrócił się osobnym pismem do wszystkich biskupów ordynariuszy w całej Polsce z wnioskiem o ponowne uznanie i zatwierdzenie sekretarza Krajowej Centrali we Lwowie za sekretarza poszczególnych diecezji. Postać, osobowość i szczególne charyzmaty ks. Michała Rękasa były w całym kraju tak dobrze znane, że ordynariusze wszystkich diecezji na przestrzeni lat 1934-1935 bez żadnych zastrzeżeń uznali go za sekretarza Apostolstwa Chorych swoich diecezji.

Korespondencja

W maju 1935 roku ks. Michał Rękas podczas prywatnej audiencji miał okazję osobiście podziękować papieżowi za zatwierdzenie Apostolstwa Chorych, zaś ten udzielił swego błogosławieństwa dla wszystkich chorych i ich opiekunów. Przy okazji tej wizyty, w czerwcu, na wyraźne życzenie Piusa XI ks. Michał mógł zwrócić się do chorych radiosłuchaczy za pośrednictwem Radia Watykańskiego.

Na listopad 1935 roku planowano zorganizowanie w Rzymie Międzynarodowego Zjazdu Sekretarzy Apostolstwa Chorych, podczas którego pragnęli oni oficjalnie podziękować Ojcu Świętemu za zatwierdzane Apostolstwa Chorych. Niestety nie doszedł on do skutku. W tej sytuacji ks. Michał Rękas zaproponował członkom Apostolstwa Chorych w Polsce, by napisali stosowne listy do Ojca Świętego, które po przetłumaczeniu poprzedził wstępem w dwóch wersjach językowych (polskiej i francuskiej) i za pośrednictwem nuncjatury postanowił przekazać papieżowi.

Odpowiedź na nie wraz z podziękowaniem papieża otrzymał 29 sierpnia 1936 roku. Można przyjąć, że to od tej pory datuje się przywilej bezpośredniej korespondencji Apostolstwa Chorych z Następcą św. Piotra. W liście podpisanym przez ks. kardynała Eugeniusza Pacelliego (późniejszego Piusa XII) czytamy: „Księże Dyrektorze! Miło mi jest wyrazić księdzu Dyrektorowi wielką radość Ojca Świętego z powodu licznych listów, w których chorzy z Polski wyrazili mu swoje synowskie przywiązanie i oświadczyli, że przez apostolską ofiarę cierpień gorąco pragną współdziałać nad rozszerzeniem Królestwa Pana naszego Jezusa Chrystusa. Jego Świątobliwość z głębi serca dziękuje Wam wszystkim za tę krucjatę modlitw mających większą wartość przez dołączenie do nich cierpienia. Ojciec Święty ufa, że Boski Mistrz pobłogosławi je tym obficiej, że ofiarowane są za powodzenie misji i Akcji Katolickiej. Z radością ojcowską przyjmuje więc Najwyższy Pasterz to wasze apostolstwo, po którym spodziewa się tak wielkich korzyści duchowych i jako zadatek szczególniejszych łask Bożych z całego serca przesyła błogosławieństwo apostolskie dla księdza Dyrektora i jego najbliższych – dla wszystkich chorych i ich rodzin”.

Breve o odpustach

25 marca 1936 roku w specjalnym breve papież Pius XI nadał liczne odpusty dla członków Apostolstwa Chorych w Holandii, z których mogli korzystać także agregowani członkowie Apostolstwa w innych krajach. Warto w tym miejscu przypomnieć treść tego dokumentu, który w przeważającej części nie utracił swej aktualności. Papież napisał: „Ku większemu pożytkowi religii chrześcijańskiej, dla zbawienia dusz i zdobycia skarbów Kościoła Niebieskiego, trwając w pobożnej miłości, stale czuwając na modlitwie, mając szczere i pokorne wytyczne Moderatora Generalnego Pobożnego Stowarzyszenia Apostolstwa Chorych, w Holandii, w diecezji Haarlem, udzielamy od ręki (lub odręcznie, dosł. według naszych dłoni) wspomnianemu Stowarzyszeniu specjalnego odpustu Penitencjarii Świętego Kościoła Rzymskiego, wzywając Miłosierdzia Bożego nad każdym członkiem obecnym i przyszłym, ufając łasce Jego świętych Apostołów Piotra i Pawła (...). I tak, na podstawie tego breve, odpustu zupełnego dostępują członkowie w dniu przyjęcia do Apostolstwa (w dniu otrzymania dyplomu), jeśli wyspowiadają się i przyjmą Komunię Świętą. Odpust zupełny zyskują też członkowie w godzinie śmierci, jeśli żałują za grzechy, wyspowiadają się i przyjmą Komunię Świętą. Gdyby nie mogli przyjąć sakramentów, zyskują odpust zupełny, jeśli nabożnie ustami lub sercem wezwą Imienia Jezus i przyjmą śmierć z poddaniem się woli Bożej jak zapłatę (karę) za grzechy. Odpustu zupełnego dostępują też wszyscy chorzy wpisani do Apostolstwa w następujące święta: Podwyższenie Krzyża Świętego, Matki Bożej Siedmiu Boleści, Wszystkich Świętych, św. Andrzeja Apostoła, św. Kamila de Lellis, św. Jana od Krzyża, św. Gabriela od Matki Bożej Bolesnej, św. Marii Bernardy (Bernadetty) Soubirous, św. Teresy od Dzieciątka Jezus, św. Ludwiny, Stygmatów św. Franciszka. Oprócz tego mogą uzyskać odpust zupełny w jeden dowolny dzień Tygodnia Męki Pańskiej lub Wielkiego Tygodnia pod warunkiem przyjęcia sakramentów, odwiedzenia kościoła i modlitwy w intencji Ojca Świętego, o pokój wśród narodów, wykorzenienie herezji, nawrócenie grzeszników i wywyższenie Kościoła Świętego. Odpust zupełny raz w miesiącu pod zwykłymi warunkami mogą uzyskać ci członkowie, którzy przez cały miesiąc, co dnia, odmówią jedno z następujących wezwań: «Dobry Jezu, uczyń ze mną co zechcesz i daj mi siłę do znoszenia wszystkiego z miłości do Ciebie» lub «Dobry Jezu, Tobie ofiaruję cierpienia moje za uświęcenie kapłanów». Odpust zupełny uzyskują członkowie Apostolstwa także wtedy, gdy biorą udział w triduum eucharystycznym dla chorych pod warunkiem spowiedzi, Komunii Świętej i odmówienia każdego dnia modlitwy Apostolstwa Chorych”.

Breve wymieniało także kilka innych odpustów określanych konkretnym czasem (np. ilością dni lub lat), które jednak zgodnie z zapisem w Konstytucji Apostolskiej Indulgentiarum doctrina, 1 stycznia 1967 roku zniósł papież Paweł VI.

Apostolstwo bez granic

W 1936 roku Pius XI znany ze swej troski o działalność misyjną Kościoła, ustanowił Wszechświatowy Dzień Misyjny Chorych i zachęcił do modlitwy za misje także członków Apostolstwa Chorych, czyniąc św. Teresę od Dzieciątka Jezus patronką misji katolickich. Od tej pory Święta ta stała się również szczególną patronką Apostolstwa Chorych, a jej przykład zainspirował chorych do troski o misje i ofiarowanie w ich intencjach swoich cierpień.

Apostolstwo Chorych otrzymawszy tak wiele łask i impulsów, rozwijało się coraz intensywniej. Dokonywało się to zarówno za pośrednictwem miesięcznych Listów, audycji radiowych transmitowanych przez wszystkie rozgłośnie w Polsce, parafialnych Dni Chorego, triduów eucharystycznych, z których pierwsze w Polsce zorganizowano w Wilnie oraz osobistych kontaktów księdza sekretarza z chorymi przy rozmaitych okazjach.

W styczniu 1938 roku udało się nawiązać bliższy kontakt z Towarzystwem nad Ociemniałymi w Laskach pod Warszawą, które podjęło się drukowania dyplomów dla niewidomych członków Apostolstwa Chorych i jednocześnie poprosiło zdrowszych członków o zaangażowanie się w druk materiałów dla ociemniałych. Ksiądz Michał Rękas stale apelował też o propagowanie idei Apostolstwa Chorych wśród dzieci, podkreślając, że mają one naturalną zdolność rozumienia, w jaki sposób można spożytkować swe cierpienie w łączności z cierpieniami Pana Jezusa. Sam również nie ustawał w rozszerzaniu wiedzy na temat Apostolstwa Chorych wszędzie, gdzie było to możliwe. Na przykład w styczniu 1938 roku napisał notatkę, która została wydrukowana w japońskim wydaniu „Rycerza Niepokalanej”. To pod jej wpływem pewien salezjanin zgłosił się do ks. Willenborga i założył Apostolstwo Chorych w dalekiej Japonii. Do dziś archiwum Apostolstwa Chorych przechowuje japoński dyplom przynależności przysłany polskiemu Sekretariatowi już w maju 1938 roku, jako wyraz wdzięczności i dowód działalności Apostolstwa w Japonii.

10 lutego 1938 roku ks. Michał Rękas wziął udział w audiencji u Nuncjusza Apostolskiego w Polsce ks. arcybiskupa Cortesi, przedstawiając mu sprawy członków Apostolstwa Chorych i poprosił dla nich o błogosławieństwo. To błogosławieństwo okazało się wielkim skarbem na trudne lata, które miały wkrótce nadejść dla całego świata, szczególnie zaś dla najsłabszych członków ludzkiej rodziny: chorych, niepełnosprawnych i osób starszych.

Rok 1939 miał być rokiem małego jubileuszu Apostolstwa Chorych. Niespełna 10 lat od zaistnienia tej wspólnoty w Holandii istniało już 26 sekretariatów w różnych częściach świata. W naszym kraju do marca 1938 roku wydano aż 26 tysięcy dyplomów przyjęcia członkom Apostolstwa Chorych. Ksiądz Michał Rękas miał wiele powodów do radości, jednocześnie zdawał sobie sprawę, że jeszcze nie wszędzie dotarła nowina o istnieniu wspólnoty, która pomaga chorym dobrze spożytkować czas niesienia krzyża. Rozpropagowaniu tego Dzieła miały przysłużyć się przygotowania do jubileuszu 10-lecia istnienia Apostolstwa Chorych. Z tej okazji ks. Rękas planował także wydanie drukiem pamiętników chorych oraz zbiorowe wydanie Listów i audycji radiowych.

Wobec widma wojny

10 lutego 1939 roku zmarł papież Pius XI, który zatwierdzając Apostolstwo Chorych, na zawsze wpisał się w jego historię. Chcąc uczcić jego pamięć, już w marcu 1939 roku Apostolstwo Chorych wydało ilustrowany album zatytułowany „Wielki Papież Pius XI”. Następcą Piusa XI 2 marca 1939 roku został kardynał Eugeniusz Pacelli, przybierając imię Piusa XII. To była dobra nowina także dla chorych członków Kościoła. Znał on bowiem bardzo dobrze Apostolstwo Chorych. To jego podpis, jako Kardynała Sekretarza Stanu, widnieje przecież na akcie erygującym Apostolstwo, a także na breve z odpustami nadanymi członkom Apostolstwa. To także on – w zastępstwie chorego Piusa XI – przyjął w 1937 roku sekretarzy Apostolstwa Chorych na ich zjeździe w Rzymie. Tymczasem wobec docierających do naszego kraju niepokojących sygnałów wieszczących możliwość wybuchu wojny ks. Michał zachęcał chorych, aby duchowo i materialnie przyczyniali się do rozwoju miłosierdzia w Polsce. Dobrze wpisywała się w to inicjatywa Apostolstwa Chorych polegająca na zbieraniu ofiar na zakup samolotu sanitarnego dla polskiej armii. Chorzy ze swoich skromnych dochodów uzbierali na ten cel 4 tysiące złotych.

29 maja 1939 roku członkowie Apostolstwa Chorych cieszyli się jubileuszem 25-lecia kapłaństwa swojego sekretarza ks. Michała Rękasa, zaś w dniach 3-4 czerwca wielu z nich uczestniczyło w kolejnej pielgrzymce na Jasną Górę, którą udało się jeszcze zorganizować Paniom Miłosierdzia św. Wincentego ŕ Paulo z Warszawy. W tym czasie Sekretariat Apostolstwa Chorych przygotowywał do druku kolejne numery miesięcznika i wzywał do modlitwy i ofiarowania jednej godziny swego cierpienia w intencji Ojczyzny. Zrządzeniem Opatrzności udało się jeszcze wydać i rozprowadzić wrześniowy numer Listu do Chorych. Nikt nie przypuszczał, że chorzy czytelnicy Listu zostaną go pozbawieni na sześć długich lat wojennej zawieruchy.

Chorzy wciąż działają

1 września 1939 roku Apostolstwo Chorych musiało zawiesić swoją oficjalną działalność, jednak chorzy nie zaprzestali swojego apostolstwa poprzez cierpienie. Wiele różnych wspaniałych planów ks. Rękasa pokrzyżował wybuch drugiej wojny światowej. Dla całego świata, w tym dla chorych, zaczął się okres szczególnej udręki. W pierwszym po wojnie miesięczniku ks. Michał Rękas tak o tym pisał: ,,W sierpniu 1939 roku zdążyłem jeszcze wydrukować i podać na pocztę list miesięczny na wrzesień. Do wielu członków Apostolstwa Chorych list ten dotarł, zanim wybuchła wielka wojna światowa. Ustało wydawanie listów drukowanych, zamilkły radiowe audycje dla chorych. Działania wojenne uniemożliwiły w ogóle funkcjonowanie naszego biura. Przerwała się łączność pocztowa. Apostolstwo Chorych nie przestało jednak istnieć i działać. Chorzy mieli zrozumienie i pełne odczucie, że podczas wojny ich posłannictwo apostolskie musi rozwinąć jeszcze głębszą działalność. Wielu chorych wojna wyrzuciła z domów, ze szpitali i sanatoriów, skazując ich na tułaczkę a nawet więzienie i obozy koncentracyjne, dorzucając do ich brzemienia choroby czy kalectwa nędzę głodu, a nawet barbarzyństwo tortury. Ale chorzy mimo wszystko trwali na posterunku krzyża i wypełniali swoje dziejowe zadanie, przechylając swoim cierpieniem szalę dobra nad złem. I z ich to męczeństwa, niekiedy heroicznego, Polska wbrew wszelkim niszczycielskim żywiołom okrutnej wojny i kłamcom, że Polska już nigdy istnieć nie będzie, jednak powstała, by na nowo żyć i istnieć”.

Fakt ten wskazuje wyraźnie, że Apostolstwo Chorych nie jest jakąś martwą instytucją, ale żywą cząstką Kościoła, a jak napisał wiele lat później ks. Jan Szurlej „to, co żywe, musi mieć swoją duszę. Duszą Apostolstwa Chorych, podobnie jak wszelkiego apostolatu jest sam Jezus Chrystus”. 


Zobacz całą zawartość numeru ►

Z cyklu:, Miesięcznik, Numer archiwalny, Dajmund Danuta, 2015-nr-05, Autorzy tekstów, Skarb historii

nd pn wt śr cz pt sb

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

Dzisiaj: 08.12.2024