Evangelim vitae – jesień

W dniach 20-21 listopada 2025 roku w auli Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach odbędzie się Międzynarodowa konferencja z okazji 100-lecia Apostolstwa Chorych. Tytuł konferencji brzmi: „Evangelium vitae – jesień, czyli jak współcześnie radzić sobie z chorobą i cierpieniem?”. Organizatorami konferencji są: Wydział Teologiczny Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, Stowarzyszenie Apostolstwo Chorych oraz Diecezjalne Duszpasterstwo Służby Zdrowia w Katowicach.

Dłonie, które oddają tchnienie życia

Od 2006 roku co kilka lat w środowisku katowickim odbywają się spotkania naukowe podejmujące zagadnienie zdrowia i choroby w namyśle interdyscyplinarnym we współpracy medycyny, teologii, a także innych dyscyplin naukowych, przede wszystkim psychologii. Tym razem konferencja jest organizowana z okazji dwóch rocznic. Mianowicie, 100 lat temu (dokładnie 1 listopada 1925 roku) powstała w Niderlandach wspólnota Apostolstwa Chorych, gromadząca osoby dotknięte różnego rodzaju chorobami, które w doświadczeniu cierpienia odkrywają głęboki sens życia. Jednoczą się duchowo z Jezusem ukrzyżowanym oraz ofiarują swoje bóle i trudy za zbawienie świata, a także w wielu innych szczegółowych intencjach. W tym też roku przypadła 30. rocznica ogłoszenia przez św. Jana Pawła II encykliki „Evangelium vitae” o świętości życia. Jeśli konferencja nosi główny tytuł „Evangelium vitae – jesień”, to oznacza to, że będzie podejmowała zagadnienia związane z chorobą, cierpieniem, dotyczące często (choć nie tylko) schyłku, czyli jesieni życia. Wiosną tego roku w Wydziale Teologicznym miały miejsce spotkania zatytułowane „Evangelium vitae – wiosna”, związane z przekazywaniem życia i jego początkiem. W logo jesiennej sesji wkomponowane są (w barwach jesieni) ludzkie dłonie, które wypuszczają ku górze tchnienie życia. Jest to znak, że taki koniec życia czeka każdego z nas.

Zaproszeni wszyscy zainteresowani

Do udziału w konferencji zaproszeni są przedstawiciele służby zdrowia, duszpasterze (przede wszystkim kapelani szpitalni), studenci (szczególnie teologii, medycyny, pielęgniarstwa, nauk o rodzinie, psychologii), osoby związane z Apostolstwem Chorych oraz duszpasterstwem chorych oraz wszystkie osoby zainteresowane tematyką. Wstęp na konferencję jest wolny. Organizatorzy proszą o uprzednie zgłoszenie się w Sekretariacie Apostolstwa Chorych lub zapisanie się bezpośrednio przed konferencją.

Dzień pierwszy – bioetyczny

W podtytule konferencji zawarte jest pytanie: „jak współcześnie radzić sobie z chorobą i cierpieniem?”. Pytanie to niepokoiło człowieka każdej epoki. Pytanie to wraca także dziś. Gdy pojawia się choroba, człowiek kieruje swoje kroki w stronę medycyny. Rzeczywiście jest ona tą gałęzią nauki, która współcześnie rozwija się niezwykle intensywnie. Prof. dr hab. n. med. Edward Wylęgała pokaże jeden z ważnych wycinków medycyny. Jej osiągnięcia w dziedzinie transplantologii potwierdzają, że medycyna jest realizacją „Ewangelii życia”, w sposób profesjonalny, służąc człowiekowi. Człowiek to nie tylko fizjologia, to nie tylko cielesność; to także psychika, jej potrzeby i emocje. Dlatego ks. dr hab. Dariusz Krok, prof. UO wskaże na wartość mądrego wsparcia psychologicznego. Negatywne emocje związane z czasem choroby (lęki, niepewności, poczucie utraty znaczenia) potęgują się. Pomoc psychologiczna pomaga porządkować świat psychiki, a nawet może towarzyszyć w odkrywaniu znaczeń przeżywanego cierpienia. Samo Apostolstwo Chorych, które odkrywa zbawczy sens cierpienia, nie tylko nie umniejsza osiągnięć medycyny i psychologii, ale zachęca chorych do współpracy ze specjalistami. Miesięcznik „Apostolstwo Chorych” promuje zdrowy tryb życia.

W spojrzeniu na współczesne osiągnięcia naukowe potrzebne jest uwzględnienie jeszcze jednej prawdy, a mianowicie, że nie jest możliwe i nigdy nie będzie możliwe usunięcie wszelkiego cierpienia zarówno z całego świata, jak i z życia pojedynczego człowieka. Z tą rzeczywistością nie chce się pogodzić wielu ludzi, którzy za wszelką cenę chcą usunąć wszelki ból. I albo tworzą różnego rodzaju ideologie, które dają im złudną wiarę w ostateczne pokonanie cierpienia, albo są gotowi poddać się eutanazji – tylko po to, by w żaden sposób nie cierpieć. O tych współczesnych, często groźnych, sposobach radzenia sobie z cierpieniem będzie opowiadał ks. prof. dr hab. Marian Machinek. W drugiej sesji głos zabierze dr hab. Dominik Opatrný, wicedziekan Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Palackiego w Ołomuńcu, który przedstawi stan debaty nad eutanazją w Republice Czeskiej. Po nim referat wygłosi prof. dr hab. Małgorzata Krajnik, która wskaże na wartość opieki duchowej nad człowiekiem umierającym, ukazując ją jako barierę wobec eutanazji. Jako ostatni głos zabierze gość specjalny konferencji Kardynał Willem Jacobus Eijk, arcybiskup Utrechtu, który przybędzie do nas z Niderlandów – z kraju, który przed 100 laty wydał Apostolstwo Chorych, a gdzie niestety obecnie już od ćwierć wieku legalnie praktykuje się eutanazję. Sam Kardynał jest lekarzem z wykształcenia i od strony bioetycznej zagadnieniem eutanazji zajmuje się od wielu lat. Willem Eijk w swoich wypowiedziach przekonuje, że eutanazja i wspomagane samobójstwo są rozwiązaniami głęboko nieetycznymi. Odpowiedzią na problem cierpienia powinno być nie przerywanie życia, ale rozwój opieki paliatywnej, która przecież potrafi coraz lepiej kontrolować ból. Równocześnie, w kontekście prawdy o niemożności usunięcia całego cierpienia z ludzkiego życia, potrzebne jest ciągłe podejmowanie duchowego wysiłku prowadzącego do odkrywania sensu cierpienia. O tym wszystkim opowie Kardynał.

Dzień drugi – teologiczny

Drugi dzień konferencji będzie miał charakter bardziej teologiczno-duszpasterski. Będzie koncentrował się na tym, co w duchowości Apostolstwa Chorych jest najważniejsze. Ks. prof. dr hab. Henryk Witczyk, biblista, postawi w centrum uwagi uczestników konferencji osobę Jezusa Chrystusa, który poprzez swoją ofiarę z życia dokonał dzieła odkupienia człowieka i świata. Z kolei ks. dr hab. Robert Skrzypczak, prof. AKW wykaże na płaszczyźnie głęboko teologicznej, że człowiek jest także wezwany do uczestniczenia w dziele zbawczym Jezusa. To właśnie ta prawda jest najgłębszym fundamentem wspólnoty Apostolstwa Chorych. To zjednoczenie się z dziełem zbawczym Jezusa najpełniej dokonuje się w czasie Eucharystii, tak ważnej dla wspólnoty Apostolstwa Chorych. Dlatego Kardynał, który po raz drugi zabierze głos w konferencji, poprowadzi nas w stronę medytacji prawdy o ofiarniczym charakterze mszy świętej. Oczywiście ten, kto rozważa ofiarę eucharystyczną, nie traci sprzed oczu jej znaczenia leczniczego.

Odkrycie zbawczego sensu cierpienia nie jest sprawą ani łatwą, ani oczywistą. Nieraz do tego odkrycia prowadzi długa duchowa walka, pełna napięć i zmagań. Dlatego tak ważna jest posługa duszpasterska wobec ludzi chorych. O słowackich doświadczeniach w tym względzie opowie ks. dr hab. Radoslav Lojan. Wskaże na wagę duchowego towarzyszenia ludziom chorym, szczególnie chorym terminalnie. Następnie przemówi ks. Eric van Teijlingen, moderator holenderskiego Apostolstwa Chorych. Przypomni o niderlandzkich źródłach Apostolstwa, a równocześnie wskaże na aktualność wspólnoty w czasach współczesnych. Wreszcie głos zabierze Hanna Paszko, emerytowana pielęgniarka, która złoży świadectwo o tym, jak dla jej życia naznaczonego różnego rodzaju cierpieniami wielkie znaczenie ma Apostolstwo Chorych. Będzie to przedłożenie pokazujące znaczenie duchowości Apostolstwa Chorych z perspektywy wnętrza człowieka.

100-lecie Apostolstwa Chorych na 100-lecie archidiecezji katowickiej

Tak się złożyło, że Apostolstwo Chorych w Niderlandach powstało cztery dni później niż diecezja katowicka powołana do istnienia bullą „Vixdum Poloniae unitas”, ogłoszoną przez papieża Piusa XI dnia 28 października 1925 roku. Z tego też względu świętowanie rocznic zbiegło się w czasie. Konferencja odbywa się w ostatnim tygodniu 100-lecia jubileuszu archidiecezji, na dwa dni przed uroczystością odpustową Chrystusa Króla w katowickiej katedrze. Można ten zbieg wydarzeń potraktować jako znak, że Apostolstwo Chorych pragnie swoją obecnością wpisywać się w życie Kościoła lokalnego. Zresztą polskie Apostolstwo Chorych, pięć lat młodsze od holenderskiego, powstałe  w przedwojennej Polsce we Lwowie, od roku 1945 ma swoją siedzibę właśnie w Katowicach. Obchodzi więc 80-lecie bytności w archidiecezji katowickiej.

Konferencja naukowa z okazji 100-lecia Apostolstwa Chorych stała się więc zaczynem dla działań duszpasterskich, wpisujących się w zakończenie jubileuszu diecezjalnego. Zresztą sama nauka i odpowiedzialne za nią uczelnie dbają o to, by aktywność naukowa przynosiła wpływ społeczny. Dla teologii oczywiste jest jej zaangażowanie w życie Kościoła. To budowanie wpływu społeczno-eklezjalnego konferencji wyraża się nie tylko w jej otwartym charakterze, ale także w bogatym programie towarzyszącym samej konferencji. Na uwagę zasługuje bogaty program duszpasterski Kard. Willema Eijka, który odbędzie szereg spotkań i będzie przewodniczył mszom świętym w ważnych dla diecezji miejscach. I tak w pierwszym dniu konferencji (wieczorem) w auli Wydziału Teologicznego odbędzie się otwarte spotkanie z Kardynałem pt. „Bóg żyje w Holandii. Jak żyć po chrześcijańsku w zsekularyzowanym świecie?”. To wieczorne spotkanie uświetni koncert Chóru Śląskiej Izby Lekarskiej w Katowicach CAMES. W niedzielę, 23 listopada o godz. 12.00 Kardynał będzie przewodniczył mszy świętej pontyfikalnej w katedrze Chrystusa Króla na zakończenie archidiecezjalnego jubileuszu.

Duchowy program dla Kościoła

Kardynał Eijk będzie też przewodniczył innym mszom świętym: w Wyższym Śląskim Seminarium Duchownym, w czasie której spotka się z alumnami oraz przełożonymi; w Ośrodku dla Osób Niepełnosprawnych Najświętsze Serce Jezusa w Rudzie Śląskiej, w którym odbędzie się jego spotkanie z podopiecznymi i pracownikami oraz dyrekcją Caritas katowickiej; w Sanktuarium Matki Bożej Piekarskiej oraz we wspólnocie sióstr karmelitanek w Katowicach. Będzie też przewodniczył Apelowi Jasnogórskiemu w Częstochowie. Z jednej strony Kardynał będzie miał możliwość zapoznania się z duchowym bogactwem archidiecezji katowickiej,  z drugiej strony jego wizyta wskaże ważne dla diecezji wspólnoty oraz istotne dla przyszłości Kościoła katowickiego zadania. Jego obecność w seminarium potwierdzi potrzebę troski o powołania kapłańskie; jego spotkanie w ośrodku dla niepełnosprawnych podkreśli znaczenie troski o potrzebujących; wizyta w Piekarach Śląskich zaakcentuje priorytet troski o życie parafii pod opieką Matki Bożej; msza pontyfikalna w katedrze postawi w centrum Chrystusa Króla, pod wodzą którego winna kroczyć cała diecezja; spotkanie w Karmelu – wskaże na znaczenie osób konsekrowanych w Kościele oraz na ich modlitewne bogactwo, z którego Kościół może stale czerpać duchowe siły.

Autorzy tekstów, Ks. Bartoszek Antoni, Najnowsze, bieżące