O Bogu, który jest Sędzią nieuniknionym

Bez większych trudności potrafimy wyróżnić w Psalmie 75 poszczególne jednostki tematycznie, ale nie możemy dokładnie umiejscowić go w którymś z gatunków literackich czy zaszeregować pośród jednej z grup psalmów. Może być on bowiem pieśnią ku czci Jahwe-Sędziego albo też utworem dydaktyczno-upominającym.

Układ pieśni: zdanie otwierające – wspólne wychwalanie Boga (wers 2); pierwsza wyrocznia Boga – sąd (wersy 3-6); komentarz wspólnoty (wersy 7-9); świadectwo psalmisty (wers 10); druga wyrocznia Boga – postępowanie wobec niegodziwych i sprawiedliwych (wers 11).

Pieśń wykonywano na melodię „Nie niszcz” (wers 1). Wskazówkę tę znamy już z nagłówków Psalmów 57,1; 58,1; 59,1. Pod względem muzycznym informacja ta dla współczesnego odbiorcy jest całkowicie nieczytelna, świadczy jednak, że kilka psalmów było śpiewanych na taką samą melodię. Praktykę tę stosuje się także dzisiaj. Należy jednak pamiętać, by właściwie dobrać odpowiednią melodię dla danego psalmu.

Śpiew psalmu rozpoczyna się od wychwala Boga. Jest ono rezultatem dziękczynienia za wszystkie dzieła, których Bóg dokonał w historii narodu wybranego. Opowiadanie o nich przybliża opowiadających do imienia Boga (wers 2). W pieśni tej, z szacunku do Boga, nie wymieniono Jego imienia. Dla modlących się wystarczyła sama myśl o Bożym imieniu. Miłość nie potrzebuje wielu słów.

Przewodzący liturgii kantor (zob. wers 10), podejmuje słowa Boga – ogłasza sąd nad ludźmi zuchwałymi i zło czyniącymi (wersy 3-6). Czas sądu nie jest nam znany, ale spotkanie z Bogiem jako sprawiedliwym sędzią jest nieuniknione (zob. Ha 2, 3-4). „Sędzia stoi już przed drzwiami” (Jk 5, 9). I jak przez dzieło stworzenia Bóg ustanowił harmonię i stabilność na ziemi, której nie naruszą żadne kataklizmy (wers 4), tak też przez dzieło sądzenia przywróci On sprawiedliwość, wciąż niszczoną przez kataklizm ludzkiego nieposłuszeństwa.

Filary, o których mowa w wersie 4, to utrwalenie starożytnego poglądu, że (płaska) ziemia spoczywa na kilku kolumnach, ustawionych pośród „wód podziemnych” - zob.: 1 Sm 2, 8; Hi 9, 6; 38, 6; Ps 18, 16; 104, 5; Jr 31, 37).

Wersy 5-6 są przestrogą dla ludzi zuchwałych i zło czyniących. Stawiają oni siebie wyżej niż Boga i nie uznają Go jako ostatecznego władcę i sędziego wszechświata. Czują się pewni siebie i silni. W języku biblijnym przekonanie to wyrażono przez symbolikę rogu (zob. Ps 92, 11; Jr 48, 25). Zdarza się, że człowiek zuchwały chwali się nawet własnymi grzechami, postrzegając je jako nadzwyczajne osiągnięcia lub jako wyraz osobistej wolności. Zuchwałością jest również zrównanie zła (grzechu, wady) z dobrem (łaską, cnotą), jakby nie było między nimi żadnej różnicy. Uzasadniając to aroganckie ludzkie gardło stara się przekrzyczeć Boga i myślącego człowieka.

W dniu sądu daremne będzie wyglądanie pomocy z jakiejkolwiek strony (wers 7). Nie można uciec przed sprawiedliwością Boga. Żadne miejsce nie zapewni schronienia zuchwałemu człowiekowi przed Boskim Sędzią, który nie jest ograniczony ani przestrzenią, ani miejscem. Jego postępowanie sądownicze „jednego upokorzy, a drugiego wywyższy” (Mt 21, 12; 23, 12).

Wers 9 zawiera metaforę kielicha, który w tym psalmie otrzymał zabarwienie negatywne, jako obraz Bożego gniewu (zob. Hi 21, 20; Iza 51, 17; Ha 2, 16; Ap 14, 10). Stanowi on przeciwieństwo „kielicha zbawienia” (Ps 116, 13). Obraz ten może budzić przerażenie, ponieważ picie alkoholu jest czynnością, którą człowiek z początku podejmuje dobrowolnie. Upicie się powoduje upokarzające następstwo wydarzeń: najpierw człowiek jest przekonany, że potrafi zapanować nad alkoholem, gdy tymczasem, to alkohol przejmuje panowanie nad człowiekiem. Grzesznicy będą musieli wypić ten kielich „aż do mętów”, tracąc ludzką godność i panowanie nad sobą. To, co było powodem ich zuchwalstwa (pewność siebie, życie bez Boga), zabierze im kielich Bożego gniewu.

Wspólnota wsłuchana w śpiew kantora, otrzymuje jego wyznanie, że jest on świadkiem tych proroczych słów i pragnie je rozgłaszać przez wszystkie wieki. Śpiewem chce uwielbiać Boga Jakuba (wers 10). Przywołany w tym wersie Jakub, to syn Izaaka i Rebeki, a brat Ezawa (zob. Rdz 25, 19-34). Był on ojcem dwunastu synów, od których imion pochodzą nazwy dwunastu pokoleń Izraela (zob. Rdz 29, 31 – 30, 24). Jakub stał się synonimem całego narodu wybranego.

Psalm kończy się drugą wyrocznią Boga – Boży sąd to nie tylko poniżenie złoczyńców („poutrącanie ich rogów”), ale i nagrodzenie prawych („wzniesienie ich rogów”) /wers 11; Pierwsza Księga Samuela 2, 1-10; Ps 1/. Bóg dostrzega wszystkich ludzi i widzi postępowanie każdego człowieka

Psalm przypomina, że Bóg jest sędzią człowieka, sędzią nieuniknionym, sprawiedliwym i konsekwentnym. Myśl ta znajduje swoją kontynuację na kartach Nowego Testamentu (zob. np. Hbr 12, 23; Ap 6, 10). Trzeba zatem w bojaźni spędzać swój czas ziemskiego życia (1 P 1, 17). Bóg każdego z nas będzie sądzić z miłości.

---

Zobacz wszystkie teksty numeru ►

Autorzy tekstów, Ks. Wilk Janusz, Miesięcznik, Numer archiwalny, 2022-nr-01, Z cyklu:, Biblijne co nieco