15 października – Dzień Białej Laski

Dzień Bezpiecznej Białej Laski (ang. White Cane Safety Day), proklamowany przez Kongres Stanów Zjednoczonych, został ogłoszony przez prezydenta Lyndona S. Johnsona 15 października 1964. W 1969 roku dzień 15 października został podniesiony do rangi Międzynarodowego Dnia Białej Laski. Pierwsze obchody na skalę międzynarodową odbyły się w 1970 roku. W Polsce pierwsze oficjalne obchody miały miejsce w 1993 roku.

Biała laska jest nierozerwalnie związana z wizerunkiem osoby niewidomej. Powszechnie znana i dobrze kojarzona, używana codziennie przez tysiące niewidomych i niedowidzących na całym świecie.

Ze względu na swoją prostotę i funkcjonalność, można powiedzieć, że jest genialnym wynalazkiem, posiadającym wyłącznie zalety:

• jest stosunkowo łatwo dostępna i w porównaniu do innych pomocy tyflorehabilitacyjnych – niezbyt droga;
• nie wymaga baterii, można jej używać w każdych warunkach pogodowych;
• jest poręczna, mieści się w torebce, a nawet w kieszeni;
• jest intuicyjna w obsłudze;
• mogą z niej korzystać wszyscy: dzieci, osoby starsze, dorośli i młodzież.

Można powiedzieć, że biała laska ma dwóch „ojców”. Pierwszym z nich jest angielski fotograf James Biggs, który w 1921 roku na skutek nieszczęśliwego wypadku stracił wzrok. Znajomi zachęcali go, aby pomimo utraty wzroku pozostał aktywny. Biggs wymyślił, że do bezpiecznego poruszania się po mieście zaadaptuje laskę, której używali ówcześni gentlemani. Metodą prób i błędów uznał, że bezpieczeństwo zapewni mu pomalowanie laski na biały kolor, aby była widoczna dla przechodniów i uczestników ruchu.

Mniej więcej w tym samym czasie, bo w okolicach 1930 roku, George Bonham w USA wpadł na podobny pomysł. Pewnego dnia był świadkiem niebezpiecznego zdarzenia. Niewidomy przechodzień próbował przedostać się na drugą stronę ulicy. Jednak używana przez niego laska była niewidoczna dla kierowców, ponieważ zlewała się kolorystycznie z otoczeniem. Bonham widząc całe zajście, zalecił pomalowanie laski na biało. Pomysł okazał się bardzo trafiony.

Do rozpowszechnienia białej laski na Starym Kontynencie przyczyniła się Guilly d’Herbemont. Obserwując, jak ryzykowne jest poruszanie się niewidomych po ruchliwych paryskich ulicach, Guilly napisała poruszający list do redakcji gazety L’Écho de Paris, w którym zwróciła uwagę na potrzeby niewidomych i słabowidzących w zakresie bezpiecznej orientacji przestrzennej. Dzięki jej naciskom, w 1931 roku francuski rząd zapoczątkował akcję popularyzacji białych lasek wśród mieszkańców Paryża. Pierwsze laski trafiły do weteranów i ociemniałych cywilów I wojny światowej.

Biała laska pełni wiele funkcji. Jest sygnałem dla otoczenia, że osoba, która się nią posługuje, ma szczególne potrzeby percepcyjne. Wskazuje innym osobom niepełnosprawność wzroku, zwiększając bezpieczeństwo niewidomego w codziennych sytuacjach wymagających przemieszczania się w ruchu ulicznym.  Jednak podstawową i najważniejszą funkcją białej laski jest pomoc w samodzielnym poruszaniu się osobie niewidomej.

Standardowa technika chodzenia z białą laską została stworzona w 1944 roku przez Richarda E. Hoovera, który był specjalistą od rehabilitacji weteranów II wojny światowej. Podczas pracy z ociemniałymi żołnierzami opracował taką metodę trzymania białej laski, która pozwala na jak największą samodzielność przy zachowaniu maksimum bezpieczeństwa.

Jak zachować się w obecności osoby niewidomej?

• Witając się z osobą niewidomą lub niedowidzącą, przedstawiaj siebie i osoby towarzyszące. Będąc w grupie, zawsze staraj się używać swego imienia lub nazwiska dla lepszego zorientowania niewidomego rozmówcy w prowadzonym dialogu. Zawsze wyraźnie zasygnalizuj chęć zakończenia rozmowy, a przede wszystkim chęć oddalenia się od osoby niewidomej.
• Przy spotkaniu z osobą z dysfunkcją wzroku, wyrażaj swoje gesty również słownie, np. chęć podania ręki przy powitaniu (nie łap wcześniej gwałtownie za rękę).
• Uprzedź słownie chęć pomocy, a po uzyskaniu aprobaty wybierz zaproponowany przez niewidomego sposób pomocy, nie krępując ruchów niewidomego. Uprzedzaj słownie o przeszkodach. Informuj o zmianie kierunku. Nie oferuj swojej pomocy, gdy się śpieszysz, abyś inwalidy wzroku nie musiał zostawić w pół drogi.
• Podając niewidomemu krzesło, nie staraj się go na nim posadzić. Zupełnie wystarczy, jeżeli położysz jego rękę na oparciu. W większym gronie osób możesz dyskretnie zapewnić mu towarzystwo, nie rób tego ostentacyjnie.
• Przy robieniu zakupów podziel pieniądze wg nominałów, informując niewidomego o kolejności ułożenia.
• Przy posiłkach poinformuj swojego podopiecznego o formie ułożenia potraw wg wskazówek na tarczy zegarowej.
• Niedomknięte drzwi są często przyczyną bolesnych wypadków. Jeżeli zmieniasz ustawienie mebli, nie odstawisz na miejsce krzesła lub otworzysz okno, staraj się o tym uprzedzić niewidomego.
• Wchodząc z niewidomym do pokoju, biura itp. Poinformuj go, kto lub co się w nim znajduje.
• Jeśli niewidomemu towarzyszy przewodnik, kieruj swoje wypowiedzi wprost do niewidomego, nie zwracaj się do niego za pośrednictwem przewodnika.
• Przeprowadzając niewidomego przez jezdnię, pozwól mu się ująć pod rękę. Wyczuwa on wtedy dobrze ruchy twego ciała i łatwiej przewiduje przeszkodę niż w przypadku, gdy ty go trzymasz pod ramię. Jednocześnie staraj się go nieznacznie wyprzedzać, zwalniając nieco w momencie, gdy wchodzisz lub schodzisz z krawężnika.
• Nie udzielaj niewidomemu wskazówek, z których mogą skorzystać jedynie widzący (np. duży biały dom).
• Niewidomego oczekującego na przystanku tramwajowym lub autobusowym zapytaj o numer pojazdu, na który czeka. Jeśli będziesz wchodził z nim razem do tramwaju (autobusu), idź z przodu podając mu swoje ramię.
• Jeśli zauważysz, że niewidomy stoi bezradnie na ulicy, podejdź i zapytaj, czy potrzebuje twojej pomocy.
• W tramwaju lub w autobusie, do których niewidomy ma prawo wchodzić przednim wejściem, ustąp mu miejsca, zapewnisz mu w ten sposób spokojny dojazd do docelowego przystanku. Jeśli nie ma wolnego miejsca, naprowadź jego rękę na najbliższy uchwyt.

Autorzy tekstów, Cogiel Renata Katarzyna, Najnowsze, najnowsze